Ο τουρισμός στην Ελλάδα, 2017-2021

Τα αυξανόμενα ποσοστά εμβολιασμών, σε συνδυασμό με την χαλάρωση των ταξιδιωτικών περιορισμών λόγω του αυξημένου διασυνοριακού συντονισμού και των υγειονομικών πρωτοκόλλων συνέβαλαν στην απελευθέρωση της έστω και περιορισμένης ζήτησης που κατεγράφη το 2021.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO), ο παγκόσμιος τουρισμός το 2021 σε σύγκριση με το 2020 παρουσίασε αύξηση αφίξεων κατά +9,4% (από 409 εκατ. το 2020 σε 448 εκατ. το 2021). Ωστόσο, οι διεθνείς αφίξεις (με διανυκτέρευση) εξακολουθούν να είναι χαμηλότερες κατά 69% από τα επίπεδα του 2019. Τα έσοδα από τις εξαγωγές από τον διεθνή τουρισμό αναμένεται να ξεπεράσουν το 2021 τα $ 700 δισ. (-58% σε σύγκριση με το 2019, $ 1,7 τρισ.), μικρή αύξηση σε σύγκριση με το 2020, λόγω της υψηλότερης δαπάνης ανά ταξίδι που κατεγράφη ($ 1.500). Η οικονομική συνεισφορά του τουρισμού στην παγκόσμια οικονομία εκτιμάται το 2021 σε $ 1,9 τρισ. αυξημένη κατά +19% σε σύγκριση με το 2020 ($ 1,6 τρισ.), αλλά χαμηλότερη κατά 46% από τα επίπεδα του 2019 ($ 3,5 τρισ.).

Ο ρυθμός ανάκαμψης της τουριστικής δραστηριότητας ήταν το 2021 αργός και άνισος σε όλες τις περιοχές του κόσμου, εξαιτίας διαφορετικών βαθμών περιορισμού της κινητικότητας, των ποσοστών εμβολιασμού και της ταξιδιωτικής εμπιστοσύνης. Η Ευρώπη, η Μέση Ανατολή και η Αμερική κατέγραψαν τα ισχυρότερα αποτελέσματα σε σύγκριση με το 2020 (+25%, +24% και +17% αντίστοιχα), αλλά εξακολούθησαν να βρίσκονται 60%, 66% και 63% χαμηλότερα από τα προ-πανδημίας επίπεδα.

Ενδεικτικά, οι υπόλοιπες υπό-περιοχές: Αφρική (+4%) και Ασία/Ειρηνικός (-64%). Σε ότι αφορά την Ευρώπη, η αύξηση που σημειώθηκε δεν ήταν ομοιόμορφη σε όλες τις υπό-περιοχές της. Συγκεκριμένα, η εικόνα είναι μικτή με την υπό-περιοχή της Βόρειας Ευρώπης (-9%) να σημειώνει πτώση ενώ αντίθετα οι υπό-περιοχές της Νότιας Ευρώπης (+57%), της Κεντρικής/Ανατολικής Ευρώπης (+15%) και της Δυτικής Ευρώπης (+5%) αύξηση. Η Ελλάδα σε όρους αφίξεων σημείωσε το 2021 την 2η υψηλότερη ποσοστιαία αύξηση (+99% σε σύγκριση με το 2020) σε σύγκριση με ανταγωνιστικούς προορισμούς: Κύπρος (+206%), Κροατία (+92%), Τουρκία (+88%), Ισπανία (+65%), Μάλτα (+47%) και Ιταλία (+7%).

Σε ότι αφορά την Ελλάδα, μετά την πτώση που καταγράφηκε το 2020 σε όλα τα βασικά μεγέθη (αφίξεις -76%, διανυκτερεύσεις -72%, εισπράξεις -76% σε σύγκριση με το 2019) του εισερχόμενου τουρισμού, το 2021 ήταν έτος ανάκαμψης (αφίξεις +99%, διανυκτερεύσεις +105%, εισπράξεις +140% σε σύγκριση με το 2020). Σε σύγκριση με τα προ-πανδημίας επίπεδα, η Ελλάδα βρέθηκε χαμηλότερα κατά -53% σε όρους αφίξεων (από 31,3 εκατ. το 2019 σε 14,7 εκατ. το 2021), -43% σε όρους διανυκτερεύσεων (από 232,5 εκατ. το 2019 σε 131,4 εκατ. το 2021) και -42% σε όρους εισπράξεων (από € 17,7 δισ. το 2019 σε € 10,3 δισ. το 2021). Οι επιδόσεις αυτές είναι σημαντικά καλύτερες από τις προαναφερθείσες για τον παγκόσμιο τουρισμό.

Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στο να εξετάσει την διαχρονική πορεία του τουρισμού στην Ελλάδα μέσα σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο και ρευστό πλαίσιο και ειδικότερα κατά πόσον η εξέλιξη του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ακολούθησε την γενικότερη εξέλιξη του τουρισμού παγκοσμίως. Προκειμένου να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, προβήκαμε σε ανάλυση στοιχείων (βάσει διαθεσιμότητας) την περίοδο 2017-2021 για την εξέλιξη:

• των διεθνών αφίξεων Παγκοσμίως και
• των διεθνών αφίξεων στην Ευρώπη.

και, ειδικά για την περίοδο 2017-2021 την εξέλιξη:

• των διεθνών αφίξεων στην Νότια Ευρώπη (βάσει διαθεσιμότητας) στην οποία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO), περιλαμβάνονται: η Αλβανία, η Ανδόρα, η Βοσνία & Ερζεγοβίνη, η Κροατία, η Κύπρος, η Βόρεια Μακεδονία, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Ιταλία, η Μάλτα, το Μαυροβούνιο, η Πορτογαλία, το Σαν Μαρίνο, η Σερβία, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Τουρκία,
• των μεριδίων αφίξεων, εισπράξεων και διανυκτερεύσεων (σε ξενοδοχεία και συναφή καταλύματα) της Ελλάδας και των κύριων ανταγωνιστών της στην Νότια Ευρώπη,
• των μεριδίων αφίξεων και διανυκτερεύσεων (σε ξενοδοχεία και συναφή καταλύματα) για τις 7 κύριες αγορές (Γερμανία, Ην. Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία, ΗΠΑ, Ρωσία, Ολλανδία) της Ελλάδας που επέλεξαν προορισμούς στην Νότια Ευρώπη και
• της εξάρτησης και της διείσδυσης της Ελλάδας ως προς τις αφίξεις και τις διανυκτερεύσεις στις επιμέρους εξεταζόμενες αγορές.

Η ανάλυση των παραπάνω στοιχείων επέτρεψε τον προσδιορισμό αφενός των συνολικών μεγεθών και αφετέρου τον υπολογισμό των μεριδίων αγοράς της Ελλάδας είτε ανάμεσα στους ανταγωνιστικούς προορισμούς (Νότια Ευρώπη) είτε στις αγορές μας.

Παγκόσμιος τουρισμός – τουρισμός στην Ευρώπη – τουρισμός στην Νότια Ευρώπη

Ο Παγκόσμιος τουρισμός την περίοδο 2017-2019, συνέχισε την ανοδική του πορεία από 1.332 εκατ. διεθνείς αφίξεις το 2017 σε 1.466 εκατ. το 2019 (+10,1%). Ο μεγαλύτερος όγκος αφίξεων για την εξεταζόμενη περίοδο καταγράφεται στην Ευρώπη, που αντιπροσωπεύει για όλα τα έτη άνω του 50,0% των εξερχόμενων ταξιδίων παγκοσμίως. Η ταξιδιωτική κίνηση σε προορισμούς της Ευρώπης την περίοδο 2017-2019, αυξήθηκε κατά +10,3%, από 677 εκατ. το 2017 σε 746 εκατ. το 2019. Στις Ευρωπαϊκές υπό-περιοχές, η Νότια Ευρώπη την περίοδο 2017- 2019 κατέχει την μερίδα του λέοντος, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 40% των εισερχόμενων ταξιδίων στην Ευρώπη και ακολουθεί η Δυτική
Ευρώπη με περίπου 28%.

Στους επιμέρους προορισμούς της Νοτίου Ευρώπης, η Ισπανία και η Ιταλία την περίοδο 2017-2019 αποτελούν τους δημοφιλέστερους προορισμούς, αντιπροσωπεύοντας το 48,7% – 52,3% των αφίξεων και το 53,7% – 57,7% των εισπράξεων του εισερχόμενου τουρισμού στην Νότια Ευρώπη. Τα μερίδια αφίξεων της Ελλάδας την περίοδο 2017-2019 σε προορισμούς της Νοτίου Ευρώπης ήταν υψηλότερα (από 10,2% σε 10,3%) σε σύγκριση με τα μερίδια των εισπράξεων (από 8,0% σε 8,5%). Η απόκλιση αυτή εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από τους διαφορετικούς τρόπους μέτρησης της δαπάνης στις διάφορες χώρες.

Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των αφίξεων στην Ευρώπη, την Νότια Ευρώπη και την Ελλάδα είναι υψηλότερος απ’ ότι στον Κόσμο. Επίσης, η Ελλάδα (+7,4%) την περίοδο 2017-2019 σημείωσε τον 3ο υψηλότερο ετήσιο ρυθμό μεταβολής αφίξεων σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές της στην Μεσόγειο, μετά την Τουρκία (+16,7%) και την Πορτογαλία (+7,8%).

Την περίοδο 2019-2021, ο παγκόσμιος τουρισμός σημείωσε καθίζηση των μεγεθών του λόγω των τεκτονικών αλλαγών που επέφερε η πανδημία του κορονοϊού στην ταξιδιωτική βιομηχανία, αν και το 2021 όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή ο παγκόσμιος τουρισμός εμφάνισε ανάκαμψη.

Συγκεκριμένα, μεταξύ 2019 και 2021, ο Παγκόσμιος τουρισμός κατέγραψε μείωση διεθνών αφίξεων κατά -69,5% (από 1.466 εκατ. το 2019 σε 448 εκατ. το 2021). Ο μεγαλύτερος όγκος αφίξεων σημειώνεται στην Ευρώπη, αυξάνοντας το μερίδιο της το 2021 (67,3%) σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, λόγω της υψηλότερης αύξησης που κατέγραψε (+24,6%) σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Ηπείρους: Μέση Ανατολή (+24,2%), Αμερική (+16,9%), Αφρική (+3,8%) και Ασία & Ειρηνικός (-64,4%).

Στις Ευρωπαϊκές υπό-περιοχές, ο μεγαλύτερος όγκος αφίξεων εντοπίζεται στην Νότια Ευρώπη (46,0%) – με το μερίδιο της να αυξάνεται σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια- και αυτό λόγω της υψηλότερης αύξησης (+57,1%) που σημείωσε σε σύγκριση με τις υπόλοιπες υπό-περιοχές: Κεντρική/Ανατολική Ευρώπη (+15,2%), Δυτική Ευρώπη (+4,9%) και Βόρεια Ευρώπη (-9,0%).

Σε ότι αφορά τους επιμέρους προορισμούς της Νοτίου Ευρώπης, για 1η φορά το 2021 η Τουρκία βρίσκεται στην 2η θέση σε όρους αφίξεων στην Μεσόγειο, εκτοπίζοντας την Ιταλία που παραδοσιακά βρίσκοταν σε αυτήν την θέση πίσω από την Ισπανία. Συγκεκριμένα, το 2021 η Ισπανία και η Τουρκία αντιπροσώπευαν το 44,1% των αφίξεων σε προορισμούς στην Μεσόγειο, με τους προορισμούς της Ιταλίας (19,4%), της Ελλάδας (+10,6%), της Κροατίας (7,7%), της Πορτογαλίας (+6,9%) και των Λοιπών (+11,3%) να ακολουθούν. Αξιοσημείωτο είναι, ότι το 2021 οι μεγάλοι κερδισμένοι σε όρους αφίξεων είναι οι παραδοσιακοί Sun & Beach προορισμοί (Ισπανία, Τουρκία και Ελλάδα) οι οποίοι φαίνονται να αυξάνουν τα μερίδια τους. Αυτό οφείλεται, όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή, στην λανθάνουσα ζήτηση που υπήρχε για διακοπές μετά από σχεδόν ενάμιση χρόνο ανασφάλειας και ταξιδιωτικών περιορισμών. Το 2021, η Ελλάδα εμφάνισε αύξηση του μεριδίου της τόσο σε όρους αφίξεων (10,6%) όσο και σε όρους εισπράξεων (9,1%), κεφαλοποιώντας σε μεγάλο βαθμό την προσπάθεια που ξεκίνησε το 2020 με την καθιέρωση του Covid pass, το οποίο και επέδρασε θετικά στην εμπέδωση της χώρας ως ένας ασφαλής και covid free προορισμός.

Συμπερασματικά, μπορούμε να αναφέρουμε ότι ο ετήσιος ρυθμός μείωσης των αφίξεων στην Ευρώπη, την Νότια Ευρώπη και την Ελλάδα είναι μικρότερος απ’ ότι στον Κόσμο ενώ παράλληλα η Ελλάδα (-31,5%) σε σύγκριση με τους υπόλοιπους προορισμούς της Νοτίου Ευρώπης, εμφάνισε την 3η χαμηλότερη μείωση πίσω μόνο από την Κροατία (-21,7%), την Τουρκία (-23,5%) και τις Λοιπές (-29,2%).

Τέλος, για το 2019, την μεγαλύτερη ένταση τουριστικών ροών σε σύγκριση με τον πληθυσμό τους δέχονται οι χώρες της Ελλάδας, της Κύπρου, της Κροατίας και της Μάλτας, όπου ο εισερχόμενος τουρισμός αντιστοιχούσε στο 292,4% (Ελλάδα) έως και 546,2% (Μάλτα) του πληθυσμού των χωρών αυτών ενώ αντίστοιχα για το 2021, στις χώρες της Ελλάδας, της Κύπρου, της Μάλτας και της Κροατίας, όπου ο εισερχόμενος τουρισμός αντιστοιχούσε στο 137,9% (Ελλάδα) έως και το 272,9% (Κροατία) του πληθυσμού των χωρών αυτών.

Δειτε αναλυτικότερα το report εδώ: insete.gr