Τα σημαντικότερα σημεία του Ευρωπαϊκού κανονισμού 261 για τις αεροπορικές μεταφορές

Τα σημαντικότερα σημεία του Ευρωπαϊκού κανονισμού 261/04 και του αντίστοιχου νομοσχεδίου του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για τις αεροπορικές μεταφορές (5/2/2014). Η σημασία τους για τον Ελληνικό τουρισμό.

του Νικόλαου Πετράκου*

Τις τελευταίες δεκαετίες, ο μαζικός τουρισμός γνώρισε τεράστια ανάπτυξη, λόγω της συνεχούς βελτίωσης των μεταφορικών μέσων και κυρίως των εναέριων. Και αυτό, γιατί ο τουρισμός αποτελεί δραστηριότητα, που βρίσκεται σε άμεση σχέση με τις μετακινήσεις προσώπων από έναν τόπο σε έναν άλλο. Η αλληλεξάρτηση μεταξύ των μεταφορικών μέσων και της τουριστικής βιομηχανίας είναι άμεση, αν κανείς αναλογιστεί το γεγονός, ότι η τελευταία, αποτελεί τον κυριότερο καταναλωτή υπηρεσιών μεταφοράς.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να προστατεύσει τους καταναλωτές – πελάτες των αεροπορικών εταιριών, έθεσε σε εφαρμογή τον Φεβρουάριο του 2005, τον Ευρωπαϊκό κανονισμό 261/2004, ο οποίος πρόσφερε σε αυτούς, αυξημένη προστασία και δικαιώματα σε περιπτώσεις άρνησης επιβίβασης, καθυστερήσεων και ακυρώσεων πτήσεων (Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή, 2006). Ο συγκεκριμένος κανονισμός, σύμφωνα με το άρθρο 3, εφαρμόζεται για όλα τα είδη πτήσεων με μηχανοκίνητο αεροσκάφος, εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Επίσης αφορά, επιβάτες που αναχωρούν από τρίτη χώρα με προορισμό την Ε.Ε., με την προϋπόθεση ότι αυτοί, είχαν επιβεβαιωμένη κράτηση για την πτήση τους, και παρουσιάστηκαν στον έλεγχο εισιτηρίων, το αργότερο σαράντα πέντε λεπτά πριν την αναγραφόμενη αναχώρηση, ή μεταφέρθηκαν από τον αερομεταφορέα σε άλλη πτήση.

Στο άρθρο 4 (άρνηση επιβίβασης), ορίζεται ότι ο αερομεταφορέας που θα προχωρήσει σε μία τέτοια ενέργεια, αρχικά αναζητά «εθελοντές» δηλ. επιβάτες διατεθειμένους να παραιτηθούν από τις κρατήσεις τους, με αντάλλαγμα κάποιο συμφωνημένο όφελος. Στους εθελοντές παρέχεται, είτε επιστροφή του αντίτιμου του εισιτηρίου του, είτε εναλλακτική μεταφορά με άλλο μέσο (άρθρο 8). Εάν δεν παρουσιαστεί αρκετός αριθμός εθελοντών, ο αερομεταφορέας δικαιούται να αρνηθεί σε επιβάτες την επιβίβασή τους παρά τη θέλησή τους. Σε αυτούς, παρέχεται αποζημίωση σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 και τους παρέχεται βοήθεια σύμφωνα με το άρθρο 9 (δωρεάν γεύματα, αναψυκτικά, διανυκτέρευση σε ξενοδοχείο, επικοινωνία, μεταφορά).

Στο άρθρο 5 (ματαίωση πτήσεων), ορίζεται ότι οι επιβάτες δικαιούνται βοήθειας από τον αερομεταφορέα, σύμφωνα με το άρθρο 8. Στην περίπτωση όμως, που αποδειχτεί ότι η ματαίωση, οφειλόταν σε έκτακτες περιστάσεις, που δεν μπορούσαν να αποφευχθούν, παρά την λήψη εύλογων μέτρων, δεν υφίσταται η υποχρέωση αποζημίωσης, σύμφωνα με το άρθρο 7.

Στο άρθρο 6 (καθυστέρηση πτήσεων), γίνεται σαφές ότι σε περίπτωση καθυστέρησης και αναχώρησης της πτήσης την επόμενη μέρα, παρέχεται στους επιβάτες βοήθεια σύμφωνα με το προαναφερόμενο άρθρο 9 (δωρεάν γεύματα, αναψυκτικά, διανυκτέρευση, επικοινωνία, μεταφορά μεταξύ αερολιμένα και ξενοδοχείου).

Εάν η καθυστέρηση είναι τουλάχιστον 5 ώρες, οι επιβάτες δικαιούνται βοήθεια σύμφωνα με το άρθρο 8 (επιστροφή αντιτίμου εισιτηρίου ή μεταφορά με άλλο μέσο).

Επίσης σημαντική αναφορά, πρέπει να γίνει και στα εξής άρθρα:

Άρθρο 11: Οι αερομεταφορείς πρέπει να δίνουν προτεραιότητα μεταφοράς σε πρόσωπα μειωμένης κινητικότητας και στους συνοδούς τους, καθώς και σε ασυνόδευτα παιδιά και να τους παρέχεται βοήθεια σύμφωνα με το άρθρο 9, σε περιπτώσεις άρνησης επιβίβασης, ματαίωσης ή καθυστέρησης πτήσης.

Άρθρο 14: Οι αερομεταφορείς, υποχρεώνονται να αναρτούν στον χώρο ελέγχου εισιτηρίων, ευανάγνωστη γνωστοποίηση των δικαιωμάτων των επιβατών, σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης, ματαίωσης ή τουλάχιστον δίωρης καθυστέρησης της πτήσης.

Άρθρο 16: Κάθε κράτος, πρέπει να ορίζει αρμόδιο φορέα για την εφαρμογή του κανονισμού, τη λήψη μέτρων αναγκαίων, ώστε να καταστούν σεβαστά τα δικαιώματα των επιβατών και την αποδοχή καταγγελιών εκ μέρους τους.

Παρά τα ισχυρά δικαιώματα όμως, που απέκτησαν οι επιβάτες όπως αυτά καθορίστηκαν από τον κανονισμό (Ε.Κ.) αριθμ. 261/2004 υπήρξαν δυσκολίες ως προς την διεκδίκησή τους. Οι αερομεταφορείς δεν έδειξαν διάθεση εφαρμογής των κανονισμών, με συνέπεια την απογοήτευση και την ανάπτυξη αισθήματος αδικίας από την πλευρά των επιβατών.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την ψήφιση του Νομοσχεδίου στις 5/2/2014, επιδιώκει να διευκρινίσει βασικές πτυχές της νομοθεσίας της Ε.Ε., που δημιούργησαν προβλήματα τόσο στους επιβάτες, όσο και στους αερομεταφορείς και τροποποιεί τον Κανονισμό 261/2004.

Μερικά σημαντικά σημεία του νομοσχεδίου είναι:

Πληροφορίες για περιπτώσεις καθυστερήσεων ή ματαιώσεων πτήσεων, κατανομή αποζημιώσεων από τους αερομεταφορείς θέματα που αφορούν επιβάτες με αναπηρία, έκτακτες περιστάσεις (βλάβη σκάφους λόγω πρόσκρουσης πτηνών, οι πολιτικές αναταραχές, οι απρόβλεπτες εργατικές διαφορές, οι φυσικές καταστροφές, αλλά όχι τα τεχνικά προβλήματα), δυνατότητα μεταφοράς αποσκευών, πτωχεύσεις- αφερεγγυότητα αερομεταφορέων και επιβολή Νόμου από τις εθνικές αρχές των κρατών–μελών της Ε.Ε.

Την τελευταία δεκαπενταετία στην Ελλάδα η ζήτηση των τουριστών, για υπηρεσίες αερομεταφορών και αεροδρομίων, παρουσίασαν αλματώδη αύξηση. Από μελέτη της Euro Stat, φαίνεται το ποσοστό μετακινήσεων μέσω αερομεταφορέων να διαμορφώθηκε στο 19,6% το 2005. Με εξαίρεση την τριετία 2010-2012 (που ο κλάδος παρουσίασε μια έντονη κάμψη λόγω της οικονομικής ύφεσης), το 2013 μπήκε εκ νέου σε ανοδική τροχιά. Το 2015 το σύνολο αφίξεων-αναχωρήσεων ξεπέρασε τα 48.800.000 ενώ αναμενόταν αύξηση στο 23% περίπου έως το 2030 σε σχέση με το 2005. Η μελέτη αυτή καταδεικνύει το πόσο σημαντικές είναι οι αερομεταφορές για τον Ελληνικό τουρισμό και κατ’ επέκταση, για την ελληνική οικονομία. Η εφαρμογή του κανονισμού 261/04 και κυρίως του νομοσχεδίου του Ε.Κ. που ψηφίστηκε στις 5/2/2014 είχε σαν αποτέλεσμα την ικανοποίηση αιτημάτων των επιβατών και την αποφυγή εμπλοκής τους σε νομικές διεκδικήσεις. Πολλές αεροπορικές εταιρίες, βελτίωσαν την διαχείριση των κρίσιμων περιστατικών στα αεροδρόμια καθώς και την παροχή βοήθειας και εξυπηρέτησης στους επιβάτες–πελάτες τους. Η σημασία των αερομεταφορών (συνεπώς και των κανονισμών που διέπουν την συμπεριφορά και λειτουργία τους), αναφέρεται στα ποιοτικά και ποσοτικά οφέλη τους για την χώρα μας. Συγκεκριμένα:

• Βελτιώνεται η προσωπική επαφή και επικοινωνία διαφόρων γεωγραφικών περιοχών με την κατάργηση των γεωγραφικών ορίων, αφού οι αερομεταφορές, αποτελούν την κυριότερη μορφή μετακίνησης στους περισσότερους τουριστικούς προορισμούς.
• Αναπτύσσονται κλάδοι σχετικοί με τον τουρισμό (ξενοδοχεία, ταξιδιωτικά γραφεία, τουριστικά καταστήματα) και επιτυγχάνεται οικονομική ανάπτυξη.
• Διευκολύνεται η μεταφορά επιβατών, που αναπτύσσουν και άλλες δραστηριότητες εκτός τουρισμού και αναψυχής π.χ. εργασία.
• Μέσω της ανάπτυξης του τουρισμού, οι αερομεταφορείς βοηθούν στην αύξηση της απασχόλησης.
• Επιταχύνουν την μεταφορά προϊόντων και την ανάπτυξη του εμπορίου
• Συμβάλλουν στην αύξηση του τουριστικού ρεύματος, προσφέροντας χαμηλές τιμές εισιτηρίων, επιτυγχάνοντας υψηλή πληρότητα.

Το σχετικό με τις αερομεταφορές νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε από το Ε.Κ. έχει σαν στόχο να καλύψει κενά και να διορθώσει ασάφειες που υπήρχαν στον κανονισμό 261/2004 και που δημιούργησαν πλείστα προβλήματα στις σχέσεις αερομεταφορέων και επιβατών.

Με την πάροδο του χρόνου, λοιπόν, ελπίζεται αυτό το νομοσχέδιο, να συμβάλλει στην βελτίωση της μεταχείρισης και της προστασίας των επιβατών, παραμέτρων σημαντικών, τόσο για την παγκόσμια, όσο – κυρίως- για την ελληνική τουριστική ανάπτυξη.

(*) Νικόλαος Πετράκος

Οικονομολόγος-εκπαιδευτικός

MSc Διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων

pgenikos@yahoo.gr